Krew należy do głównych płynów ustrojowych organizmu człowieka. Składa się z dwóch podstawowych elementów – osocza (55%) i elementów morfotycznych czyli komórek (45%). Jej głównym zadaniem jest m.in. odżywianie i dotlenianie tkanek, a także wydzielenie z nich zbędnych produktów przemiany materii.
Należy zaznaczyć, że to właśnie od przepływu krwi w naczyniach krwionośnych organizmu zależy prawidłowa praca narządów wewnętrznych. W każdym ludzkim ciele występuje około 5 litrów tego życiodajnego płynu. Jeżeli nastąpi moment nadmiernej utraty krwi, konieczne jest przeprowadzenie szybkiej transfuzji. W przeciwnym razie może dojść do wykrwawienia się organizmu, a co za tym idzie jego śmierci.
Funkcje krwi
Krew to tkanka, która poddawana jest stałemu przemieszczaniu się w strukturze naczyń krwionośnych. Głównym jej celem jest funkcja:
- obronna;
- transportowa;
- magazynująca;
- homeostatyczna.
1. Funkcja obronna.
Funkcję obronną krwi warunkują jej elementy morfotyczne oraz składniki osocza. W związku z tym, ludzki organizm osłaniany jest przed tzw. czynnikami egzogennymi (zewnętrznymi) tj. mikroorganizmy oraz czynnikami endogennymi (wewnętrznymi) tj. zbędne produkty przemiany materii lub uszkodzone komórki.
2. Funkcja transportowa.
Funkcja transportowa uwarunkowana jest krążeniem krwi w naczyniach krwionośnych i można podzielić ją na cztery etapy:
- transport zaopatrujący – obejmuje doprowadzanie składników odżywczych, budulcowych, a także tlenu do każdej tkanki organizmu;
- transport oczyszczający – jest bardzo ważny, ponieważ zapobiega gromadzeniu się szkodliwych związków w organizmie. Jego mechanizm polega na dostarczaniu CO2 z tkanek do płuc, z których następnie jest on odprowadzany, a także zaopatrywaniu substancjami szkodliwymi narządy wydalnicze tj. nerki, jelito grube czy skóra;
- transport termoregulacyjny – jego zadaniem jest utrzymywanie stałej temperatury ciała. Ciepło odbierane jest w narządach, które produkowane jest w nadmiernych ilościach np. tkanka mięśniowa czy wątroba. Następnie powierzane jest narządom, które związane są z jego utratą np. skóra;
- transport scalający – polega na transporcie tzw. związków regulujących (hormony) ze struktur, które je wytwarzają do narządów docelowych.
3. Funkcja magazynująca.
Krew to tkanka, która magazynuje w sobie związki chemiczne, do których należą hormony gruczołu tarczowego czy hormony steroidowe.
4. Funkcja homeostatyczna.
Zalicza się do najbardziej skomplikowanych, ponieważ polega na utrzymaniu homeostazy czyli równowagi środowiska wewnętrznego organizmu.
Budowa krwi
W skład krwi wchodzą przede wszystkim:
- krwinki czerwone – erytrocyty;
- krwinki białe – leukocyty;
- płytki krwi – trombocyty.
Część płynną krwi stanowi osocze, w której zawieszone są wszystkie wyżej wymienione komórki. Osocze krwi tworzy woda w 75-80%, związki organiczne w 17-24% (albuminy, globuliny, fibrynogen, cukry, związki lipidowe oraz witaminy), a także związki nieorganiczne w 1% (związki mineralne tj. potas, magnez, sód, wapń, chlor, żelazo oraz jod).
1. Erytrocyty.
Krwinki czerwone powstają w szpiku kostnym, żyją 120 dni i stanowią główny składnik morfotyczny krwi nadając jej charakterystyczną czerwoną barwę. Erytrocyty posiadają okrągły kształt i dwuwklęsłą budowę nie zawierającą jądra komórkowego. Ich wnętrze wypełnione jest hemoglobiną (czerwony barwnik krwi).
Głównym zadaniem erytrocytów jest transport tlenu, który możliwy jest dzięki jej cechom. Zalicza się do nich:
- posiadanie hemoglobiny;
- kształt komórki;
- brak jądra komórkowego;
- charakterystyczne reakcje wewnątrzkomórkowe.
Dzięki swojej budowie przestrzennej erytrocyty wykazują możliwość wiązania cząsteczek tlenu i transportowania go z płuc do innych tkanek organizmu. Ich specyficzna dwuwklęsła budowa sprawia, że zwiększa się ich powierzchnia błony komórkowej jednocześnie zwiększając obszar, przez którą może zachodzić dyfuzja tlenu. Dodatkowo erytrocyty zyskują możliwość odkształcania się, co w rezultacie daje im szansę przedostawania się nawet przez najdrobniejsze naczynia włosowate. To z kolei wiąże się z dostarczaniem tlenu, do każdej komórki organizmu.
Brak jądra w erytrocytach bardzo dobrze przystosowuje je do transportu cząsteczek tlenu. Dzięki temu procesy syntezy wewnątrzkomórkowej zminimalizowane są do takiej formy, aby w jak najmniejszym stopniu zużywać transportowany tlen.
Dodatkowo oprócz tlenu, czerwone krwinki uczestniczą w transporcie dwutlenku węgla. Z tkanek do płuc jest on przenoszony w trzech postaciach:
- wodorowęglanów w osoczu;
- rozpuszczonej w osoczu;
- wewnątrzkrwinkowo, w formie związanej z hemoglobiną.
Ostatnią funkcją erytrocytów jest utrzymywanie stałego pH krwi, dzięki obecności w ich strukturze hemoglobiny.
2. Leukocyty.
Leukocyty to białe krwinki krwi, które różnią się od erytrocytów brakiem własnego barwnika oraz występowaniem jąder. Cechą charakterystyczną wszystkich leukocytów jest zdolność do ruchu pełzakowatego.
Wśród leukocytów wyróżnia się:
- krwinki białe ziarniste – granulocyty obojętnochłonne (neutrofile), granulocyty kwasochłonne (eozynofile), granulocyty zasadochłonne (bazofile).
- krwinki białe nieziarniste – agranulocyty (limfocyty, monocyty).
3. Płytki krwi.
Płytki krwi (trombocyty) to struktury, które powstają w przebiegu odrywania się fragmentów cytoplazmy – komórek macierzystych obecnych w szpiku kostnym. Płytki krwi posiadają różny kształt, zwykle jednak są owalne. We krwi występują nieco dłużej niż białe krwinki (8-10 dni). Stare płytki krwi są niszczone w śledzionie.
Główną funkcją trombocytów jest ochrona śródbłonka naczyń krwionośnych, a także hamowanie krwawienia, dzięki tworzeniu skrzepu krwi.
Ciekawostka
Osocze krwi pozbawione fibrynogenu to surowica krwi.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Żelazo
Spirulina to naturalna alga, która uzupełnia niedobory ważnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu witamin, minerałów i innych składników odżywczych. Uzupełniona została w organicznie wiązane, naturalne żelazo. Dzięki takiemu połączeniu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Zawadzki M., Szafraniec R., Murawska-Ciałowicz E., Fizjologia Człowieka, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2006.
- Cegielski M., Dolińska- Krajewska B., Drąg-Zalesińska M., Dumańska M., Flig K., Jagoda E., Lesisz I., Osiecka B., Podhorska- Okołów M., Sopel M., Tomasz P., Wysocka T., Zabel M., Histologia, Wydawnictwo Medyczne Urban&Partner, Wrocław 2000.
